Οι κοινωνικές επιχειρήσεις αποτελούν όντως ένα δρόμο γεμάτο αγαθές προθέσεις που οδηγεί στην κόλαση; Θα επιχειρήσω μια βήμα προς βήμα αποδόμηση του άρθρου του κ. Μπίκα που δημοσιεύτηκε στις 5/6/2013 στον ιστότοπο της iskra.
Το ζήτημα της οργάνωσης της παραγωγής
Όσον αφορά το ζήτημα της οργάνωσης της παραγωγής οι Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις είναι μορφώματα τα οποία έχουν ως κύριο σκοπό την εξασφάλιση εργασίας για τα μέλη τους. Η εσωτερική τους οργάνωση είναι η δημοκρατική λήψη των αποφάσεων.
Η μεγιστοποίηση του κέρδους ΔΕΝ είναι στα ενδιαφέροντα των συνεταιριστικών επιχειρήσεων. Αντιθέτως, το κύριο μέλημά τους είναι να σπάσουν δεσμά αιώνων που κρατάν τους εργαζόμενους μακριά από τον έλεγχο του προϊόντος που παράγουν. Πρόκειται για μια διαδικασία αναστροφής της αλλοτρίωσης των εργαζομένων που επέφερε ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής. Δεν είναι τυχαίο ότι οι πρώτοι γυναικείοι συνεταιρισμοί στηρίχτηκαν σε δομές που υπάρχουν από την τουρκοκρατία ακόμη –τότε ως ελεύθερες κοινότητες αγροτών- μιλάμε στην ουσία για κουλτούρα συνεργασίας προκαπιταλιστικής, και μάλλον διαποτισμένης με τις αρχές του κοινοτισμού. Σε αυτές άλλωστε τις περιοχές ήταν δυνατότερο και το ΕΑΜ κατά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και αυτό δεν είναι τυχαίο.
Κατά κανόνα οι εργαζόμενοι σε έναν συνεταιρισμό είναι και μέλη του καθώς μπορεί μεν ο νόμος να δίνει περιθώριο για πρόσληψη εργατών πέρα των μελών, εντούτοις τα πράγματα στο πεδίο είναι πολύ διαφορετικά. Οι εργαζόμενοι στον συνεταιρισμό δεν είναι δυνατόν να «βαφτίζονται» μέλη του εφόσον καταστατικά κάθε φυσικό πρόσωπο-μέλος έχει μια μονάχα ψήφο και όλες οι αποφάσεις παίρνονται με την αρχή της πλειοψηφίας (ενώ ταυτόχρονα ενθαρρύνεται η αρχή της ομοφωνίας). Επιπλέον τα ενδεχόμενα κέρδη του συνεταιρισμού (τα οποία προκύπτουν μετά την πληρωμή των εργαζομένων και των προμηθευτών) μοιράζονται εξίσου στα μέλη που είναι ταυτόχρονα και εργαζόμενοι (σε ποσοστό 35%, το 5% μένει ως αποθεματικό και το υπόλοιπο 60% επανεπενδύεται για να διατηρηθούν ή και να αυξηθούν οι θέσεις εργασίας). Επομένως, αποτελεί το μοναδικό μόρφωμα που όχι μόνο ΔΕΝ υπάρχει διάκριση ανάμεσα σε όσους συμμετέχουν σε αυτό, αλλά επιπλέον ενθαρρύνει τα μέλη του να λαμβάνουν πρωτοβουλίες και ευθύνες γεγονός που τα ενεργοποιεί και ως πολίτες γενικότερα.
Το ζήτημα της διανομής
Αναφορικά με την διανομή των προϊόντων, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο τομέας της κοινωνικής οικονομίας είναι ακόμη σε εμβρυακό στάδιο στην ελληνική κοινωνία. Επιπλέον ακόμη και ο όρος συνεταιρισμός είναι συκοφαντημένος από την λειτουργία των αλήστου μνήμης μορφωμάτων της δεκαετίας του ’80 και του ’90 που έγιναν πεδία σφοδρών κομματικών συγκρούσεων και κουβάλησαν όλη την παθογένεια του δικομματισμού. Η εμπειρία της ΚΠ Equal έδειξε ότι όντως είναι αναγκαία να δημιουργηθούν υπέρ-τοπικά δίκτυα διανομής των προϊόντων των συνεταιρισμών. Αυτό είναι προς το παρών ζητούμενο για τον ελληνικό χώρο, είναι ταυτόχρονα όμως εγγεγραμμένο μέσα στο dna των συνεταιρισμών. Η κουλτούρα της συνεργασίας είναι συστατικό στοιχείο αυτών των επιχειρήσεων.
Το ζήτημα της διαμόρφωσης της σωστής τιμής
Η τιμή ενός προϊόντος δεν διαμορφώνεται μονάχα από την προσφορά και την ζήτηση. Υπάρχουν και παράγοντες όπως η ποιότητα ή ακόμα και το αν αποτελεί μέρος ηθικού εμπορίου, χωρίς να εξαντλούνται εδώ οι παράγοντες που καθορίζουν την τιμή. Ένας τρόπος να επιστρέψει ο συνεταιρισμός στην κοινότητα (γειτονιά αν θέλετε) μέρος από τα κέρδη του είναι οι μειωμένες τιμές. Δεν εξαντλούνται όμως εκεί. Συνήθως οι συνεταιρισμοί αποτελούν κομμάτι του αστικού ή του αγροτικού τοπίου στο οποίο δραστηριοποιούνται και συμμετέχουν ενεργά σε ενέργειες που αφορούν την κοινότητα.
Η τιμή ενός προϊόντος δεν διαμορφώνεται μονάχα από την προσφορά και την ζήτηση. Υπάρχουν και παράγοντες όπως η ποιότητα ή ακόμα και το αν αποτελεί μέρος ηθικού εμπορίου, χωρίς να εξαντλούνται εδώ οι παράγοντες που καθορίζουν την τιμή. Ένας τρόπος να επιστρέψει ο συνεταιρισμός στην κοινότητα (γειτονιά αν θέλετε) μέρος από τα κέρδη του είναι οι μειωμένες τιμές. Δεν εξαντλούνται όμως εκεί. Συνήθως οι συνεταιρισμοί αποτελούν κομμάτι του αστικού ή του αγροτικού τοπίου στο οποίο δραστηριοποιούνται και συμμετέχουν ενεργά σε ενέργειες που αφορούν την κοινότητα.
Το ζήτημα αναδιανομής του πλούτου
Είναι αλήθεια ότι από μεριά της κυβέρνησης και του νεοφιλελευθερισμού πραγματοποιείται τα τελευταία χρόνια μια λυσσαλέα επίθεση ενάντια στο δημόσιο τομέα και ιδιαίτερα ενάντια στις κοινωνικές δημόσιες υποδομές. Το πρόβλημα ωστόσο δεν εξαντλείται στην δημιουργία δομών όπως τα κοινωνικά ιατρεία και παντοπωλεία που καλύπτουν ανάγκες και δίνουν παροχές τις οποίες ήδη μέσω της φορολογίας έχουμε πληρώσει στο κράτος. Το ζήτημα είναι ευρύτερο με την κυβέρνηση να θέλει να ιδιωτικοποιήσει τα πάντα και να ιδιωτικοποιεί εν τέλει ότι της επιτρέπει η εκλογική της βάση. Οι κοινωνικές δομές αποτελούσαν για δεκαετίες κόκκινο πανί για το συντηρητικό κομμάτι της κοινωνίας και τώρα νοιώθουν ότι ήρθε η ώρα να απαλλαγούν από αυτές.
Αυτό είναι ένα ζήτημα που μπορεί να αντιμετωπιστεί κεντρικά σε επίπεδο πολιτικό και όχι σε επίπεδο τοπικών επιχειρήσεων. Υπάρχει πάντως μια αρκετά σημαντική διαφορά. Είναι διαφορετικής τάξης ζήτημα μια υπηρεσία να παραχωρείται σε ιδιώτες και άλλο να δίδεται σε κοινωνικές επιχειρήσεις.
Είναι αλήθεια ότι από μεριά της κυβέρνησης και του νεοφιλελευθερισμού πραγματοποιείται τα τελευταία χρόνια μια λυσσαλέα επίθεση ενάντια στο δημόσιο τομέα και ιδιαίτερα ενάντια στις κοινωνικές δημόσιες υποδομές. Το πρόβλημα ωστόσο δεν εξαντλείται στην δημιουργία δομών όπως τα κοινωνικά ιατρεία και παντοπωλεία που καλύπτουν ανάγκες και δίνουν παροχές τις οποίες ήδη μέσω της φορολογίας έχουμε πληρώσει στο κράτος. Το ζήτημα είναι ευρύτερο με την κυβέρνηση να θέλει να ιδιωτικοποιήσει τα πάντα και να ιδιωτικοποιεί εν τέλει ότι της επιτρέπει η εκλογική της βάση. Οι κοινωνικές δομές αποτελούσαν για δεκαετίες κόκκινο πανί για το συντηρητικό κομμάτι της κοινωνίας και τώρα νοιώθουν ότι ήρθε η ώρα να απαλλαγούν από αυτές.
Αυτό είναι ένα ζήτημα που μπορεί να αντιμετωπιστεί κεντρικά σε επίπεδο πολιτικό και όχι σε επίπεδο τοπικών επιχειρήσεων. Υπάρχει πάντως μια αρκετά σημαντική διαφορά. Είναι διαφορετικής τάξης ζήτημα μια υπηρεσία να παραχωρείται σε ιδιώτες και άλλο να δίδεται σε κοινωνικές επιχειρήσεις.
Ρομαντισμός και οικονομία έννοιες ασυμβίβαστες
Εδώ υπάρχει ένα μεγάλο ζήτημα. Είναι όντως ο τρόπος οργάνωσης της παραγωγής ζήτημα οικονομικής φύσεως περισσότερο από ζήτημα κοινωνικής ή και ηθικής φύσεως; Βιάζεται ο συντάκτης να απαντήσει ναι, όμως εδώ είναι και η μεγαλύτερη ήττα του. Ο άλλος τρόπος δόμησης της κοινωνίας ξεκινάει από εδώ, από την ηθική της εργασίας, της παραγωγής και της διανομής των αγαθών. Όσο αντιμετωπίζετε τα ζητήματα αυτά ως θέματα ανταγωνισμού και μάλιστα ανήλεου, όσο η έννοια της συνεχούς μεγέθυνσης θα παραμένει κεντρική στον συλλογισμό μας, τόσο η ήττα θα γίνεται όλο και πιο συντριπτική. Επομένως, τα πάντα ξεκινάν και τελειώνουν εδώ, στην διαμόρφωση των κοινωνιών μας σε κοινωνίες πολιτών και όχι σε γραμμές παραγωγής άβουλων εργατών.
Εδώ υπάρχει ένα μεγάλο ζήτημα. Είναι όντως ο τρόπος οργάνωσης της παραγωγής ζήτημα οικονομικής φύσεως περισσότερο από ζήτημα κοινωνικής ή και ηθικής φύσεως; Βιάζεται ο συντάκτης να απαντήσει ναι, όμως εδώ είναι και η μεγαλύτερη ήττα του. Ο άλλος τρόπος δόμησης της κοινωνίας ξεκινάει από εδώ, από την ηθική της εργασίας, της παραγωγής και της διανομής των αγαθών. Όσο αντιμετωπίζετε τα ζητήματα αυτά ως θέματα ανταγωνισμού και μάλιστα ανήλεου, όσο η έννοια της συνεχούς μεγέθυνσης θα παραμένει κεντρική στον συλλογισμό μας, τόσο η ήττα θα γίνεται όλο και πιο συντριπτική. Επομένως, τα πάντα ξεκινάν και τελειώνουν εδώ, στην διαμόρφωση των κοινωνιών μας σε κοινωνίες πολιτών και όχι σε γραμμές παραγωγής άβουλων εργατών.
Λύση είναι ο σοσιαλισμός
Πρωταρχικοί στόχοι σαφώς και θα πρέπει να είναι η αποτίναξη του ζυγού του χρέους από τις πλάτες της χώρας και των πολιτών της, η επιστροφή στην δυνατότητα να διαχειρίζεται όλα τα οικονομικά εργαλεία που ένα κυρίαρχο κράτος έχει στην διάθεσή του (όπως πχ το νόμισμα) και η κατάργηση των –παράνομων έτσι κι αλλιώς- μνημονίων. Η επαναφορά όμως των εργασιακών σχέσεων στα προηγούμενα δεδομένα με ποιο τρόπο αποτελεί βήμα προς τον σοσιαλισμό; Αντιθέτως, αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι είτε να δημιουργήσουμε σοσιαλιστικές δομές στην κοινωνία, είτε να οικοδομήσουμε κουλτούρα σοσιαλισμού-συνεργατισμού. Οι κοινωνικές επιχειρήσεις είναι το καλύτερο και σταθερότερο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση.
Πρωταρχικοί στόχοι σαφώς και θα πρέπει να είναι η αποτίναξη του ζυγού του χρέους από τις πλάτες της χώρας και των πολιτών της, η επιστροφή στην δυνατότητα να διαχειρίζεται όλα τα οικονομικά εργαλεία που ένα κυρίαρχο κράτος έχει στην διάθεσή του (όπως πχ το νόμισμα) και η κατάργηση των –παράνομων έτσι κι αλλιώς- μνημονίων. Η επαναφορά όμως των εργασιακών σχέσεων στα προηγούμενα δεδομένα με ποιο τρόπο αποτελεί βήμα προς τον σοσιαλισμό; Αντιθέτως, αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι είτε να δημιουργήσουμε σοσιαλιστικές δομές στην κοινωνία, είτε να οικοδομήσουμε κουλτούρα σοσιαλισμού-συνεργατισμού. Οι κοινωνικές επιχειρήσεις είναι το καλύτερο και σταθερότερο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση.
C_C
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου