Της Ελίζας Βελλίδη
To Citycampus.gr διείσδυσε στο πανεπιστήμιο, συνάντησε τους
φοιτητές και τους ρώτησε «Εσύ τι ομάδα είσαι;» Ομάδες φοιτητών, που
δρουν δίνοντας ζωή στην πανεπιστημιακή κοινότητα. Αναζητώντας λοιπόν αυτές τις
ομάδες, δεν ήταν δυνατό να προσπεράσουμε την Ομάδα Προσβασιμότητας του
Α.Π.Θ.
Προσβασιμότητα στο πανεπιστήμιο, στην παιδεία, στην κοινωνία.
Φοιτητές και πολίτες με ή χωρίς αναπηρία, που στοχεύουν «σε ένα
πανεπιστήμιο ανοιχτό και προσπελάσιμο, καθώς και σε μία ελεύθερη και
προσπελάσιμη πόλη για όλους», συγκροτούν την Ομάδα προσβασιμότητας του Α.Π.Θ..
Μας υπενθυμίζουν πως η Θεσσαλονίκη, και κάθε πόλη είναι και μια «ανάπηρη πόλη»
που ξεχνά τους ανθρώπους με αναπηρίες, κλείνοντάς τους το δρόμο για την ενεργό
συμμετοχή στην κοινωνία. Ξεκινώντας λοιπόν από την πρώτη γέφυρα για την
ελευθερία, την παιδεία, η Ομάδα Προσβασιμότητας δρα ώστε να ανοίξουν οι πόρτες
του πανεπιστημίου για τους φοιτητές με αναπηρία, αλλά και για κάθε κοινωνικά
αποκλεισμένο. Τους συναντήσαμε λοιπόν και μας συστήθηκαν.
Παρασκευή, έξι το απόγευμα, στο φουαγιέ της Νέας
Φιλοσοφικής, στο νέο «στέκι» της Ομάδας Προσβασιμότητας. Σιγά-σιγά μαζευόμαστε,
μερικοί νέοι στην παρέα, άλλοι ήδη ενεργά μέλη, άλλοι φοιτητές, άλλοι όχι,
κάποιοι πάνω σε ρόδες, άλλοι όχι. Είναι η καθιερωμένη εβδομαδιαία συνάντηση της
ομάδας. Παρά τα σημαντικά ζητήματα που έχουν να λύσουν, μας χαρίζουν το χρόνο
τους, για να τους γνωρίσουμε.
Πρώτη μας ερώτηση είναι ο στόχος της ομάδας, ο σκοπός για
τον οποίο έχει συσταθεί, και κατά πόσο αυτός αφορά εμάς, τους υπόλοιπους
πολίτες. Έργο τους, απαντούν, η διεκδίκηση ενός προσβάσιμου πανεπιστημίου,
στόχος η ανεξαρτητοποίηση των ατόμων με αναπηρία εντός και εκτός του
πανεπιστημίου. Η Μαρία, ενεργό μέλος της ομάδας, συμπληρώνει «Προσωπικά,
πιστεύω στην προσωπική απόφαση για ανεξαρτητοποίηση, να θέλει ο καθένας να
κάνει πράγματα πρώτα για τον εαυτό του, και έπειτα να συνεργαστεί, ώστε να
γίνουν πράγματα σε κοινωνικό επίπεδο, όχι μόνο για τους αναπήρους, αλλά για
οποιονδήποτε αντιμετωπίζει τον αποκλεισμό στην κοινωνία. Κι όχι μόνο στην πόλη,
αλλά και στην επαρχία. Συγκυριακά η προσπάθεια ξεκινά από την πόλη, λόγω της
ύπαρξης του πανεπιστημίου. Σκοπός όμως είναι, αφού ο καθένας ευαισθητοποιηθεί,
να μεταφέρει τη δράση στον τόπο του.»
Και πράγματι, η Ομάδα Προσβασιμότητας παράγει έργο με στόχο
να το προωθήσει από μέσα προς τα έξω, από τον πυρήνα του πανεπιστημίου
στην πόλη, στην κοινωνία. Τα λόγια της Μαρίας συμπληρώνει ο Πάνος, λέγοντας πως
στόχος είναι, «το πανεπιστήμιο να είναι μόνο η αρχή, το πρότυπο για την
προσβάσιμη κοινωνία, για προσβασιμότητα στο χώρο, αλλά και στις ευκαιρίες».
Ο σπουδαιότερος όμως στόχος της Ομάδας, βασικότερος ακόμα
και από τις ράμπες, τους ανελκυστήρες και τις προσβάσιμες υποδομές, είναι η
αλλαγή της νοοτροπίας και η παιδεία των πολιτών σε θέματα που αφορούν πολίτες
με αναπηρία, υπενθυμίζει ο Αλέξανδρος. «Όλοι οι άνθρωποι είναι εν δυνάμει
ανάπηροι».
Ας πάμε όμως λίγο πίσω. Πώς ξεκίνησαν όλα αυτά; Ο Πάνος, ένα
εκ των ιδρυτικών μελών, κλήθηκε να μιλήσει για πρώτη φορά για την αναπηρία του
και την προσωπική του εμπειρία, στην Ημερίδα «Ο λόγος των
αποκλεισμένων», που διοργάνωσε ο Αναπληρωτής Καθηγητής Ψυχολογίας, κ. Κ.
Μπαϊρακτάρης. Αργότερα, στα πλαίσια του Δικτύου Συλλόγων Σωματικής Υγείας,
ενώ συζητούνταν η διεκδίκηση της εισαγωγής ενός μεγαλύτερου ποσοστού ατόμων με
αναπηρία στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, προέκυψε ο εξής προβληματισμός, «Ακόμα
και αν εισαχθούν στην τριτοβάθμια, δε θα μπορούν να κινηθούν στους χώρους». Αυτή
η διαπίστωση, έδωσε ώθηση ώστε η προσπάθεια να συστηματοποιηθεί. Ήταν βέβαια
απαραίτητη η συμμετοχή των ίδιων των φοιτητών. Στα πλαίσια του μαθήματος
του Κοινωνικού Αποκλεισμού του Τμήματος Ψυχολογίας, με τον κ. Μπαϊρακτάρη
σε ρόλο αγωνιστικό, εκτός από αυτόν του συνδέσμου με το πανεπιστήμιο, ξεκίνησε
ουσιαστικά η λειτουργία της ομάδας. Τον Ιανουάριο, λοιπόν, του 2009 έγινε
η πρώτη συνάντηση της ομάδας, με τριάντα πέντε άτομα, φοιτητές και μη. Ανάμεσά
τους, και μεταπτυχιακοί φοιτητές του Προγράμματος Προαγωγής Αυτοβοήθειας, που
μαζί με άλλους έκαναν την πρακτική τους στην Ομάδα Προσβασιμότητας.
Μεταξύ των μελών της ομάδας, τα οποία δρουν εθελοντικά,
υπάρχει ο θεσμός της συνοδείας, που ουσιαστικά, εκτός από βοήθεια για τη
μετακίνηση των φοιτητών με κινητικές δυσκολίες, αποτελεί ένα θεσμό
συντροφικότητας, που υπενθυμίζει το αυτονόητο δικαίωμα στις ίσες ευκαιρίες,
αντί της φιλανθρωπικής προσφοράς.
Μέχρι στιγμής, η Ομάδα Προσβασιμότητας δρα δυναμικά με
προσήλωση στο στόχο. Εκτός από τις τακτικές συναντήσεις της Ομάδας, τα παιδιά
συναντήθηκαν με αρμόδιες ακαδημαϊκές και τοπικές αρχές, συμμετείχαν σε ημερίδες
και φεστιβάλ, διοργάνωσαν εκδηλώσεις στην πόλη και ενημερωτικές συναντήσεις για
φοιτητές, συνεργάστηκαν με σωματεία για την υγεία, με το στέκι μεταναστών και
πήραν και άλλες πρωτοβουλίες. Ακόμα, διεκδίκησαν την επίλυση πρακτικών
προβλημάτων πρόσβασης στο πανεπιστήμιο, έγραψαν συνθήματα σε ράμπες
αποκλεισμένες από τα αυτοκίνητα και βέβαια, καθιέρωσαν το Φεστιβάλ
Προσβασιμότητας. Τα τρία τελευταία χρόνια, το Μάιο, μουσικές αντηχούν από τα
«χορτάρια της Φιλοσοφικής», σε ένα πάρτι όπου μιλάμε για την προσβασιμότητα,
γνωρίζουμε την αναπηρία, καθώς και τη δράση της Ομάδας.
Όλες αυτές οι προσπάθειες φαίνεται, παρά τις δυσκολίες,
λίγο-λίγο να καρποφορούν. Ρωτάμε τα μέλη της Ομάδας, ποιες ήταν γι’ αυτούς οι σημαντικότερες
κατακτήσεις. Ζωτικής σημασίας, απαντούν, και καρπός μεγάλης προσπάθειας, ήταν η
παροχή των δύο βαν για τη μετακίνηση των φοιτητών προς και από τις σχολές
τους. Επιπλέον, ως ιδιαίτερα σημαντική, αναφέρουν την κατάκτηση της
προσβασιμότητας στη φοιτητική λέσχη, με την εγκατάσταση του ανελκυστήρα, όπως
και την τοποθέτηση ράμπας στην οδό Εθνικής Αμύνης. Τέλος, η Αθηνά, μιλά με
ενθουσιασμό για την πρόσβαση των φοιτητών με αναπηρία στο φοιτητικό
κάμπινγκ του Ποσειδίου, η οποία αποτελεί επίσης κεκτημένο της Ομάδας. Η
μεγάλη παρέα της Προσβασιμότητας κέρδισε μετά από επίμονο και διαρκή αγώνα την
ευκαιρία για παρουσία της στο φοιτητικό κάμπινγκ, κάτι που οι υπόλοιποι
φοιτητές θεωρούν αυτονόητο. Σπουδαιότερη όμως όλων των κατακτήσεών τους,
είναι η γνωριμία της πανεπιστημιακής κοινότητας με την Ομάδα. Οι φοιτητές
σταδιακά ευαισθητοποιούνται και δραστηριοποιούνται, δίνοντας νέα δυναμική στην
Ομάδα.
Η δράση όμως δε σταματά εδώ. Η Ομάδα Προσβασιμότητας θα
πραγματοποιήσει τον ερχόμενο Μάιο το, καθιερωμένο πλέον, Φεστιβάλ
Προσβασιμότητας, μία καλή ευκαιρία για άμεση γνωριμία με τον κόσμο
του πανεπιστημίου και της πόλης. Πιο άμεσα πρόκειται επίσης να πραγματοποιηθεί
δράση υποστήριξης για τον αριστούχο μαθητή Αργύρη Κουμτζή, που λόγω της
τυφλότητάς του, δε γίνεται δεκτός από το Τμήμα Φυσικής του Α.Π.Θ.. Όπως
σχολιάζει ο Ανδρέας, «δε λείπει η ράμπα σε αυτή την περίπτωση, αλλά
η παιδεία!». Και συνεχίζει «με αφορμή το ζήτημα του Αργύρη, θα
προβληθούν και τα υπόλοιπα προβλήματα, καθώς τόσο ο ίδιος όσο και οι υπόλοιποι
φοιτητές με αναπηρία θα κληθούν στη πορεία να αντιμετωπίσουν πολλές
δυσκολίες». Όπως ο κ. Μπαϊρακτάρης επισημαίνει, «Στην Ελλάδα η εισαγωγή ενός
ανάπηρου πολίτη στο πανεπιστήμιο, δεν σημαίνει στην πράξη και πραγματική
αναγνώριση/εκπλήρωση του δικαιώματος της ισότιμης συμμετοχής στην
εκπαιδευτική διαδικασία, όπως στους υπόλοιπους συναδέλφους του, μια και το
εκπαιδευτικό περιβάλλον κάθε άλλο παρά την προσβασιμότητα επιτρέπει».
Με την πολιτεία να αγνοεί της έκκληση για εκσυγχρονισμό των
υποδομών και ίσες ευκαιρίες πρόσβασης και παράλληλα πολλούς, τυπικά
ευαισθητοποιημένους, πολίτες να εξακολουθούν να σταθμεύουν τα αυτοκίνητά τους
στις ράμπες και στις διαβάσεις των αναπήρων, η προσπάθεια συνεχίζεται. Νέα μέλη
εισχωρούν στην ομάδα προσφέροντας, εκτός από πρακτική στήριξη, νέες ιδέες. Η
Μαρία επισημαίνει, «Η μεγαλύτερη επιτυχία της Ομάδας είναι να μαθαίνουμε,
να σκεφτόμαστε καινούρια πράγματα. Εγρήγορση και δημιουργία. Η Ομάδα είναι
ανοιχτή σε όποιον είναι έτοιμος να αναλάβει δράση, όχι προς εφησυχασμό της
συνείδησής του, αλλά γιατί θεωρεί δεδομένη την ισότητα ευκαιριών».
Μπορεί το πανεπιστήμιο να είναι ακόμα απροσπέλαστο σε πολλές
περιπτώσεις, τα βαν συχνά να μη λειτουργούν λόγω βλάβης που δεν έχει
αποκατασταθεί ή λόγω της μη ανανέωσης των συμβάσεων των οδηγών, αλλά η Ομάδα
προσβασιμότητας συνεχίζει απτόητη. «Μέχρι να κάνεις συλλογικά κάτι, το
πρόβλημα συνεχίζει να υπάρχει. Δεν χάνεις κάτι να δοκιμάσεις. Χάνεις αν δε
δοκιμάσεις!».
Η δύναμη της Ομάδας Προσβασιμότητας είναι ο λόγος του
αποκλεισμένου, που βγαίνει μπροστά και μιλά για τον αποκλεισμό του, κοιτώντας
μας στα μάτια. Μήπως ήρθε η στιγμή, να κοιτάξουμε κι εμείς κατάματα τον
κοινωνικό αποκλεισμό και να τον αντιμετωπίσουμε;
Την Ομάδα Προσβασιμότητας του Α.Π.Θ. μπορούμε να βρούμε:
e-mail: prosvasimotita@gmail.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου