Tα Χημικά της Συρίας: Το χρονικό ενός προαναγγελθέντος εγκλήματος

Του Βαγγέλη Πισσία

VX, η τοξικότερη χημική πολεμική ύλη, 1.700 φορές πιο τοξική από το γνωστό Σαρίν και ακόμη περισσότερο τοξική από τα λεγόμενα «αέρια της μουστάρδας». Χίλιοι τριακόσιοι τόνοι από τις ύλες αυτές αποτελούν το χημικό οπλοστάσιο του Άσαντ. Για να σχηματίσει κανείς μια πρώτη ιδέα για τη φονικότητα της ουσίας αυτής αρκεί να γνωρίζει ότι ένα λίτρο, μόνο ένα λίτρο VX, μπορεί να προκαλέσει το θάνατο σε 100.000 ανθρώπους. Το γαλλικό πρόγραμμα καταστροφής χημικών όπλων περιλαμβάνει την εξουδετέρωση 350 τόνων τοξικών ουσιών, εκ των οποίων 400 λίτρα VX, ποσότητα που παράχθηκε στο «Πυριτιδοποιείο» της Μπρακεβίλ. Με απλή αναγωγή συμπεραίνουμε ότι η ποσότητα αυτή μπορεί να εξοντώσει 40.000.000 ανθρώπους. Η διάρκεια υλοποίησης του γαλλικού προγράμματος εκτείνεται μέχρι το 2020, καθώς οι χρόνοι που απαιτούνται με τη μέθοδο που επιλέχθηκε δεν επιτρέπουν την καταστροφή περισσότερων από 42 τόνους το χρόνο.

Tο πρόβλημα της εξουδετέρωσης των χημικών όπλων αποτελεί ίσως μία από τις μεγαλύτερες παλιές, αλλά όπως φαίνεται συνεχιζόμενες αμαρτίες του πολιτισμένου κόσμου. Περίπου 150.000 τόνοι χημικών όπλων βυθίστηκαν ανεπεξέργαστα τη διετία 1946-47 στη Βαλτική Θάλασσα και στη Θάλασσα της Ιαπωνίας. Οι ΗΠΑ βύθισαν δικά τους χημικά την ίδια περίοδο στις ανατολικές τους ακτές. Νωρίτερα, προς το τέλος του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, το ίδιο οικολογικό έγκλημα συντελέστηκε στις ακτές του Βελγίου, όπως και στις ακτές της πολυσυζητημένης σήμερα Κριμαίας όπου η θάλασσα παρουσιάζει σε ορισμένα σημεία της υψηλή τοξικότητα. Οι ιταλικές ακτές της Αδριατικής είχαν και αυτές τότε την ίδια τύχη και τις μέρες αυτές, την ώρα που οι «μεγάλοι» αποφάσισαν την απόρριψη των χημικών της Συρίας στη Μεσόγειο, οι ψαράδες της Μολφέτας βγάζουν εξανθήματα και παρουσιάζουν έντονα αναπνευστικά προβλήματα από διαρροές των βυθισμένων πριν 70 χρόνια χημικών. Η μετατροπή των θαλασσών σε χώρο ρίψης τοξικών απορριμμάτων χημικών οπλοστασίων συνεχίστηκε. Το 1968, το Αμερικανικό Ναυτικό βύθισε 266 τόνους ρουκετών που περιείχαν VX στη γνωστή θέση 39°33΄Ν, 71°02’W. Μερικά χρόνια αργότερα, από κατάλοιπα χημικών όπλων που επεξεργάστηκε ο αμερικανικός στρατός σε περιοχή των Βραχωδών Ορέων του Κολοράντο βρέθηκαν χημικοί ρύποι στο πόσιμο νερό.

Η ζωή στον πλανήτη έτσι, με αυτόν τον τρόπο, με την οικολογική συνείδηση να εξελίσσεται απελπιστικά αργά, μέχρι και σήμερα συνεχίζεται.

Τώρα, ως τόπος για την υλοποίηση του σχεδίου εξουδετέρωσης των χημικών όπλων της Συρίας επιλέχθηκε η καρδιά της Μεσογείου. Συγκεκριμένα, επέλεξαν μια περιοχή νοτιοδυτικά της Κρήτης, σε περίπου μέση απόσταση ανάμεσα σε αυτήν και στον Λυβικό Κόλπο της Σύρτης, τον γνωστό στους Έλληνες σφουγγαράδες και ως Κόλπο της Μπαρμπαριάς. Η μέθοδος που θα εφαρμοστεί αυτή τη φορά είναι η υδρόλυση, που οι Αμερικανοί στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες απλά χαρακτηρίζουν μέθοδο «χαμηλού ρίσκου» και την εν πλω εφαρμογή της πιλοτική...

Τη γνώμη τους συμμερίζεται ο ΟΑΧΟ (Οργανισμός Απαγόρευσης Χημικών Όπλων) όπως και η επίτροπος Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της ΕΕ κ. Κάθριν Άστον. Είναι «σχεδόν αδύνατον» να υπάρξει ατύχημα μας διαβεβαιώνει η εν λόγω κυρία και η πειθήνια ελληνική κυβέρνηση χαίρεται να ακούει μόνο τη λέξη «αδύνατον» αγνοώντας την καταστροφική πιθανότητα της λέξης «σχεδόν». Στη συνέχεια, κάποιοι αναλαμβάνουν να μας καθησυχάσουν περισσότερο μιλώντας με «επιστημονική βεβαιότητα».

Όμως η επιστήμη παύει να είναι επιστήμη, όταν αναφέρεται σε βεβαιότητες. Η επιστήμη μπορεί να αναφέρεται μόνο σε πιθανότητες και κάθε επιστημονικό πρόγραμμα ή επιστημονική-τεχνική εφαρμογή οφείλει να υποβάλλεται σε ανάλυση ρίσκου και να εξετάζεται η σκοπιμότητά του με όρους κόστους-οφέλους. Στην περίπτωση της υλοποίησης του σχεδίου αυτού δεν υπάρχει κανένα απολύτως όφελος, υπάρχει όμως το ενδεχόμενο ενός απόλυτα καταστροφικού οικολογικού και οικονομικού για την παραθαλάσσια χώρα μας κόστους.

Νεκρά ζώα και πτηνά από τη χρήση χημικών στον πόλεμο της Συρίας

Η εξουδετέρωση των χημικών της Συρίας στη Μεσόγειο καθώς οι μέρες περνούν, καθώς το εξοπλισμένο με τη μονάδα της υδρόλυσης, μονοπύθμενο, ηλικίας 35 ετών αμερικανικό πλοίο Cape Ray ελλιμενίζεται στις ισπανικές ακτές, καθώς τα φορτία των χημικών όπλων συγκεντρώνονται στη Λαττάκεια, καθώς μια πρώτη παρτίδα από αυτά μεταφέρθηκε ήδη στο λιμανάκι Gioia Tauro της Καλαβρίας στη νότια Ιταλία, καθώς το ευρωπαϊκό και εγχώριο πολιτικό σύστημα τηρεί τη σιωπή των αμνών, μας καθιστά μάρτυρες ενός ακόμη προαναγγελθέντος εγκλήματος.

Στην Κρήτη πριν 2 μήνες μια μεθοδική προσπάθεια αποφασισμένων ανθρώπων ξεκίνησε, το νήμα της έφτιαξε δίχτυ, που εξάπλωσε τις αντιδράσεις σε ολόκληρο το νησί. Πριν λίγες μέρες στο Αρκάδι 10.000 Κρήτες συγκεντρώθηκαν για να πούνε «όχι» στην επικίνδυνη εξουδετέρωση των χημικών στην καρδιά της Μεσογείου. Γνώριζαν ότι τίθεται σε κίνδυνο το θαλάσσιο περιβάλλον και η οικονομία του μεγάλου νησιού, όμως κατανόησαν και κάτι ακόμη. Ότι η απειλή δεν είναι μόνο οικολογική ή οικονομική αλλά κυρίως ηθική, καθώς τους θέτει αντιμέτωπους με την ύβρη, βάζει σε δοκιμασία τις συνειδήσεις τους και τους επιβάλλει την ταπείνωση της παθητικής συνενοχής. Τώρα, καράβια και φουσκωτά από την Κρήτη, καραβάκια ακτιβιστών που ταξίδεψαν πριν καιρό νοτιοανατολικά, ετοιμάζονται να ταξιδέψουν νοτιοδυτικά, εκεί που οι άλλοι θέλουν να στείλουν το Cape Ray.

Ας ελπίσουμε οι αντιδράσεις να γενικευτούν και στην υπόλοιπη χώρα, αλλά και πέρα από αυτήν. Αν αυτό συμβεί, τότε η «έσω» θάλασσα του Αριστοτέλη, η Λευκή Θάλασσα των Αράβων, η Θάλασσα των Πολιτισμών του Μπροντέλ, θα μπορέσει να έχει μια καλύτερη τύχη.

---

* Ο Β.Π. είναι ομότιμος καθηγητής Διαχείρισης Υδατικών Πόρων, συντονιστής των διεθνών πρωτοβουλιών «Ειρήνευση στη Συρία» και «Καράβια για την Γάζα», επικεφαλής στη ευρωλίστα των Οικολόγων Πράσινων.
www.pissias.gr , www.facebook.com/vpissias